Henk Herrenberg is trots op de revolutie

De staatsgreep van 25 februari 1980, oftewel revo, is voor een groep een zwarte bladzijde in de Surinaamse geschiedenis. Echter, voor een andere is dit het beste wat kon gebeuren voor de ontwikkeling van het land. Henk Herrenberg behoort tot die laatste groep. ‘Ze hebben goed gemanoeuvreerd en they have done a good job. Daarom zijn we nu zover. We mogen tevreden zijn.’

Tekst: Jason Pinas - Beeld: Stefan Tull

Al bij de eerste keer vragen zegt Henk Herrenberg zijn medewerking toe voor het interview over zijn zienswijze op de revolutie. Een voorwaarde is wel dat het op een rustige plaats gebeurt. Hij kiest daarom voor Berg en Dal, de plantage van zijn voorouders. Onder een grote boom langs de Surinamerivier voelt de belezen tachtigplusser zich op zijn gemak.

Uitgebreid gaat hij in het voorgesprek in op verschillende onderwerpen, omdat hij vindt dat de jeugd veel te weinig weet over belangrijke zaken die zich hebben voorgedaan in de geschiedenis van Suriname. Met name het proces van de revolutie moet met jongeren in historisch perspectief bestudeerd worden.

Ook het streven om plantage Berg en Dal weer in de boezem van de familie te krijgen ontbreekt daarbij niet. Dat is een strijd die hij, zo belooft Herrenberg, tot het bittere eind zal voeren. Opmerkelijk is dat hij zich ondanks zijn hoge leeftijd alles herinnert alsof het gisteren is gebeurd. "Ik wil alles daarom nu vertellen want ik ben nog bij. Mi futu e moeilijk mi pkinso, maar mijn verstand werkt nog heel goed", zegt hij lachend.

De groep van zestien militairen, onder wie revolutieleider Desi Bouterse, bestaat in de ogen van de mensen die de revo een warm hart toedragen, uit grote helden. Herrenberg is ex-directeur van het kabinet van bevelhebber Bouterse, ex-minister van Buitenlandse Zaken, senior adviseur en boezemvriend van de ex-legerleider en huidige president en heeft vanaf toen de revo-beweging ondersteund. Omdat hij daarvoor zelf ook een coup wilde plegen, verdient de revo-beweging bij hem ondanks alle minpunten toch een schouderklopje. "Ze hebben goed gemanoeuvreerd en they have done a good job. Daarom zijn we nu zover. We mogen tevreden zijn", zegt hij nu veertig jaar na de staatsgreep. 

Zonder veel moeite gaat de ervaren politicus terug naar zijn jeugdjaren. Herrenberg is geboren op 8 oktober 1938 op het erf van de Grote Stadskerk in Paramaribo. Omdat zijn vader als onderwijzer en zendeling vaak in het binnenland was, moest hij al op heel jonge leeftijd samen met zijn zus en andere jongeren in een internaat.

"Op de hoek van de Dominee- en Steenbakkerijstraat waar nu een parkeerterrein is, was een internaat speciaal voor kinderen van de evangelisten. Daar heb ik mijn jeugd doorgebracht", vertelt Herrenberg. Daarvoor woonde hij bij een tante aan de Hoogestraat. Als jongeling had hij altijd interesse voor geschiedenis en talen. Ook zijn leiderschapskwaliteiten kwamen al vanaf de schoolbanken tot uiting. Herrenberg: "Ik mocht altijd het voortouw nemen om zaken te organiseren. Ik heb nooit gevochten, maar ik was geen vriendje."

Hoewel hij niet veel tijd heeft doorgebracht met zijn ouders, is hij wel ingenomen met en dankbaar voor zijn opvoeding en vorming. Hij ziet daarom heel graag dat jongeren in een positieve omgeving opgroeien en dat hen vanaf kleins af een goede maatschappijvisie wordt bijgebracht. "Het is heel belangrijk, want na ini san yu kweki yu sa sori later", onderstreept de veelzijdige man. 

Herrenberg herinnert zich naast de leuke jeugdjaren ook zaken die hem een beetje dwarszaten. Met name de kijk op Suriname was voor de onafhankelijkheid niet positief. Ook mensen die hier woonden zagen volgens hem het voormalig moederland Nederland als paradijs. "In die tijd ging bijna iedereen naar Holland. Dat werd ons ook geleerd: yu musu go na P'tata fu tron wan sani. "Herrenberg daarentegen had altijd de behoefte om in een vrij en onafhankelijk Suriname te wonen.

Hij kwam mede daardoor op het idee om ook naar Nederland te vertrekken en daar in het leger te gaan dienen. Wanneer hij genoeg kennis en ervaring had opgedaan zou hij terugkomen om een coup te plegen. Dit voorstel deelde hij met zijn jeugdvriend Wadi. Die vond het een goed plan en het tweetal vertrok niet lang daarna naar Europa. Beide mannen gingen zoals afgesproken in het leger, maar Wadi is niet lang militair gebleven waardoor het plan om een staatsgreep te plegen niet is doorgegaan. Herrenberg bleef nog een paar jaar studeren in Europa. 

Samen met andere Surinaamse studenten is hij doorgegaan met draagvlak zoeken voor de onafhankelijkheidsideologie van Suriname. De groep heeft vanuit Amsterdam ook een duidelijk standpunt ingenomen in de tijd toen revolutionaire vrijheidsbewegingen in diverse landen actief waren. Als voorbeeld noemt hij de openlijke steun van jonge Surinamers aan Algerije in zijn verzet tegen Frankrijk. Toen die strijd voorbij was, kreeg een aantal Surinaamse studenten uit dankbaarheid een studiebeurs aangeboden. Herrenberg greep die kans aan en ging voor drie jaar journalistiek en daarna politiek en economische wetenschappen studeren in Algerije.

Echter, hij maakte de studie niet af omdat Che Guevara tijdens een bezoek aan Europa alle Zuid-Amerikaanse en Afrikaanse studenten adviseerde terug te gaan naar hun land en de strijd tegen onderdrukking te starten. "Hij moedigde ons aan om te stoppen met de studie, omdat als we die hadden afgerond we mogelijk deel zouden worden van de kapitalistische elite. Che Guevara adviseerde ons daarom terug te gaan naar ons land en daar te vechten voor vrijheid." Deze oproep heeft Herrenberg sterk beïnvloed en in 1966 keerde hij terug naar Suriname. 

Niet lang na zijn aankomst ging hij actief in de politiek en werd hij vanwege zijn kwaliteiten en visie voor ontwikkeling opgenomen in het bestuur van de Partij Nationalistische Republiek (PNR). Samen met Eddy Bruma en anderen heeft hij uit ontevredenheid met de politieke situatie in het land grote protestdemonstraties georganiseerd in Paramaribo. "Ik had de leiding van de acties en ik ben zelfs het ziekenhuis in geslagen door de politie die ons probeerde te stoppen. Maar ik was een rebel dus ik vluchtte uit het ziekenhuis. En dezelfde dag unu teki strati baka."

In 1969 verliet Herrenberg de PNR om met ondersteuning van vrienden de Surinaamse Socialistische Unie en daarna de Surinaamse Socialistische Partij op te richten. "Dat was de eerste keer in onze geschiedenis dat er een socialistische partij was opgericht." In 1977 vormde hij samen met de VHP van Jagernath Lachmon en Pendawa Lima onder leiding van Paul Somohardjo een combinatie genaamd de Surinaamse Verenigde Democratische Partijen.

"We zijn met die naam de verkiezingen ingegaan en ik werd gekozen tot lid van het parlement. Ik weet nog dat ik in die periode een lange toespraak van zeker elf tot twaalf uur heb gehouden in het parlement. Het was volgens mij de Begrotingsbehandeling", vertelt de oude politicus lachend.

Na de staatsgreep van 1980 liet hij zijn partij opgaan in de organisatie van de militairen. "Ik ben vanaf toen gebleven bij de militairen. Ik werd eerst directeur van het kabinet van de bevelhebber, daarna minister van Buitenlandse Zaken in 1986 en later senior adviseur van de president." 

De band tussen Herrenberg en Bouterse begon in 1979. De militairen waren toen zeer ontevreden. Als uiting daarvan liepen zij ongewapend vanuit hun kamp om te komen protesteren bij het toenmalige parlement aan de Henk Arronstraat. "Ik ben met de groep komen praten en ze vertelde me haar wensen en grieven. Ik ging terug en ik vroeg aan parlementsvoorzitter Emile Wijntuin of er een debat kon komen over de problemen in het leger."

Dit voorstel werd toen besproken met premier Henck Arron, maar die vond het niet nodig om daarover te praten. "Als toen het debat was gekomen, had je misschien nooit een coup gehad", klinkt het serieus. Volgens de politicus heeft Arron het overleg geweigerd omdat hij veel geloof had in politiecommissaris Jimmy Walker en bevelhebber Yngwe  Elstak. Herrenberg: "Arron had niet begrepen dat militairen getraind zijn om te schieten. Dus als ze reden hebben zullen ze schieten om hun doel te bereiken." 

Hij is een winnaar, houdt niet van verliezen en a tya dek'ati

Een klopjacht die rond die periode was geopend op de militairen gooide volgens Herrenberg meer olie op het vuur. Die was bedoeld om de protesterende militairen een kopje kleiner te krijgen. Laurens Neede, Ramon Abrahams en Badrisein Sital werden daarbij ingesloten en de rechter zou op 26 februari een vonnis uitspreken tegen dit drietal. Echter, om de uitspraak tegen hun kameraden te voorkomen hebben de zestien militairen een dag eerder de coup gepleegd.

"Die datum van 25 februari is niet willekeurig gekozen. Het was een goed geplande actie en ik wist dat dit zou gebeuren." Voor velen een dieptepunt, terwijl het voor Herrenberg en anderen een wens, die uiteindelijk toch in vervulling is gegaan, was. De politicus stelt dat de staatsgreep een samenloop van omstandigheden was. Volgens hem was het aanvankelijk niet de bedoeling van de militairen om het land over te nemen. "Het was meer een protest tegen de legerleiding die hun problemen niet wilde aanhoren en hun eisen niet wilde inwilligen."

Echter, het liep totaal anders af toen de militairen door de politie uit hun eigen kamp werden gezet. "Dat moesten ze niet doen, want je vernedert die mannen. En actie lokt reactie uit. Uiteindelijk hebben de militairen het hoofdbureau van politie beschoten." Toen de staatsmacht eenmaal in hun handen was, heeft het leger dingen gedaan om hun macht veilig te stellen. "Maar het was geen draaiboek van a tot z."

Volgens de oud-politicus heeft de toenmalige legerleiding vooral in het begin veel ondersteuning gehad van een aantal intelligente personen, onder wie André Haakmat. "Het was vallen en opstaan, er zijn fouten gemaakt en gecorrigeerd, maar ze hebben het goed gedaan." Herrenberg stelt dat de revo zeer belangrijk is geweest voor de dekolonisatie van het Surinaamse volk omdat Bouterse zich niet heeft laten gebruiken door Nederland.

Een minpunt is dat ondanks de vele waarschuwingen om alert te blijven en te waken voor splitsing onder de militairen dat wel heeft kunnen plaatsvinden. Herrenberg is daarom zeer blij en lovend over Bouterse omdat die altijd stand heeft kunnen houden tegen de 'vijand'. "Hij is een intelligente persoon en een echte leider. Door zijn tactvol optreden zijn er geen excessen gebeurd. Hij is een winnaar, houdt niet van verliezen en a tya dek'ati."

Herrenberg wijst ook op de charismatische houding van de revolutieleider. Dit zijn zaken die volgens hem hebben gemaakt dat Bouterse ondanks de vele scenario's van onder meer Nederland steeds populairder is geworden in de afgelopen periode. De basis daarvan ligt ook in het feit dat hij de ideologie van de revo nooit heeft losgelaten. "Bouterse is een vrijheidsstrijder, daarom ga ik hem blijven ondersteunen"