COMMENTAAR: Krom perspectief

DE TOT 2020 derde grootste bank in Nederland -de ABN AMRO- heeft erkend dat twee banken waaruit zij is voortgekomen, direct en nauw betrokken waren bij de slavenhandel en slavernij. De bank heeft daarvoor excuses aangeboden en heeft erkend dat het instituut mede door dit ‘fout’ geld groot is geworden. De reacties in Nederland en in Suriname onder direct betrokkenen zijn verschillend. Begrijpelijk, het perspectief van de nazaat van de tot slaaf gemaakte in Nederland is compleet anders dan die in Suriname.

De meer dan 300 jaar durende trans-Atlantische slavernij heeft diepe wonden geslagen tussen groepen mensen en instituten. De afstand tussen zwarte mensen en witte mensen werd met deze lucratieve handel levensgroot en de legitimering door het instituut 'kerk' maakte die kloof tussen de 'mensenmens' en de 'ontmenste mens' alleen maar groter. Of die kloof in de afgelopen jaren na afschaffing van de slavernij kleiner is geworden is maar de vraag.

Hoewel slavernij in Suriname officieel al bijna 160 jaar is afgeschaft gaan sommige organisaties uit van 150 jaar. Dat is slechts één van de voorbeelden die met perspectief te maken heeft. De Nederlandse overheid -de toenmalige Surinaamse overheid dus- gaat uit van 1863, maar omdat de gewezen slaven verplicht waren om nog op de plantages te blijven werken onder weinig veranderde omstandigheden, rekenen sommige organisaties en zeker zij die bewust naar het plaatje kijken 1873 als afschaffing van de slavernij.

Na de afschaffing van de verplichte arbeid zijn andere bevolkingsgroepen naar Suriname gekomen. Zij vieren jaarlijks hun aankomst, de nazaten van de tot slaaf gemaakten vieren de datum van de door de toenmalige overheid bepaalde afschaffing van de slavernij. Zie daar weer een compleet ander perspectief.

En dan nog de onderlinge Babylonische spraakverwarring. Veel prominenten in Nederland willen niets horen over compensatie aan Suriname, het land dat door het systeem van slavernij is beroofd van zijn eigendommen en waar nooit iets voor betaald is. Zij eisen eerder gelijkheid in Nederland waar het perspectief van de witte man dominant geacht wordt.

In Suriname is dat perspectief er nog, maar gelijkheid speelt eerder onderling dan in relatie tot wat de voormalige overheerser belangrijk vindt. Feit is wel dat ons land de instituten die zich in Nederland toeleggen op onderzoek naar en de ontwikkeling van de burger laakt. Die zijn er wel in Nederland waar veel groepen toegang hebben tot allerlei fondsen die veel bewustwordingsprojecten mogelijk maken. Als voorbeeld moge dienen de verschillende musea die in de afgelopen tijd aandacht zijn gaan besteden aan het slavernijverleden onder de noemer 'gedeeld verleden'.

In Suriname zijn geen musea die regelmatig groots aandacht besteden aan dit soort opinie vormende activiteiten. Dus in het land dat het meest te lijden heeft gehad van de gevolgen van die voor Nederland lucratieve slavernij, wordt niet aan bewustwording gewerkt omdat er geen geld is voor dit soort instituten. En compensatie om dat mogelijk te maken vinden velen niet nodig. Dat lijkt een krom perspectief.